Dzieci „toksycznych rodziców”. Próba interpretacji „Niepocieszonego” Kazuo Ishiguro

Résumé

Artykuł jest próbą interpretacji powieści Kazuo Ishiguro Niepocieszony, będącej utworem o skomplikowanym układzie fabularnym, wielowątkowym, charakterystycznym dla kompozycji rozpiętej na ramie labiryntu-kłącza i motywie niedoskonałości pamięci. Labirynt to przestrzeń obcości, zagubienia, to wędrówka bohatera, który błąka się po różnych przestrzeniach miasta i hotelu, spełniającego różnorodne funkcje, spotyka wielu przypadkowych ludzi i wysłuchuje ich relacji. Problemy życiowe mieszkańców miasta wskazują na odwieczną prawdę, zgodnie z którą człowiek nie może żyć bez zrozumienia, bez rozmowy z kimś życzliwym i umiejącym słuchać. Szukali oni kogoś, kto ich wysłucha i zrozumie, kto życzliwie zareaguje na ich problemy. Można też przyjąć, że żyjąc w świecie bez poczucia braku transcendencji, mieszkańcy szukali autorytetu na miarę mesjasza, który w świecie chaosu wskazałby kierunek odnowy i odpowiedział na pytanie: Jak żyć? Powieść opisuje kryzys kultury wywołany odczuciem zasadniczej sprzeczności między światem prawd naukowych a wewnętrznym światem każdego człowieka. Zagubione zostały takie wartości, jak wiara, przyjaźń, bezinteresowność, prawdziwość czy rodzina, której Ishiguro poświęca wiele uwagi. „Toksyczni rodzice” są ukazani w wielu konfiguracjach: na przykładzie rodziców Rydera, jego samego jako ojca Borisa i Stephana Hoffmana. Pisarz pokazuje jedną z ważnych przyczyn kryzysu ojcostwa – kult sukcesu zawodowego. Sukces zawodowy i rywalizacja z nim związana całkowicie pochłaniają życie i działalność Rydera. W wyniku pogoni za spełnieniem zawodowym rola więzi emocjonalnych w jego życiu schodzi na dalszy plan. Więzi uczuciowe, podporządkowane sukcesowi, prawie zanikają. Można przyjąć, że Ishiguro na przykładzie kryzysu w powieściowym mieście pokazuje świat współczesny, który utracił poczucie sensu życia, ale odmówił jego ograniczenia do utraconej przeszłości. Świat, w którym próby poszukiwania nowej formy wyrazu i waloryzacji nie kończą się sukcesem. Jest to świat labiryntowy, uprzedmiotowiony, który dany jest tylko na zewnątrz, świat szpanu i „gry” w udawanie, bez szczerości i prostoty. Panują w nim poza i kultura narcyzmu, w której dominują nieautentyczność, sztuczność i pozór. Niepocieszony jest też przejmującą powieścią o ludzkiej samotności i osamotnieniu.