Ukryj
Pokaż wszystkie
Zastosowanie narzędzi GIS do określenia lokalnej specyfiki procesu rozwoju obszarów wiejskich. Studium aktywności społeczności lokalnych w programie odnowy wsi w województwie wielkopolskim
Streszczenie w języku polskim
Rozwój obszarów wiejskich na poziomie lokalnym jest zagadnieniem niezwykle złożonym, co dotyczy zarówno uczestniczących w tym procesie aktorów, jak i praktyk przez nich podejmowanych. Współcześnie istotną rolę w tym procesie przypisuje się społeczności wiejskiej, a jej aktywność w działaniach na rzecz rozwoju uważana jest za kluczową. Podczas gdy w programowaniu rozwoju obszarów wiejskich centrum zainteresowania to obszar wiejski, koncepcje tego rozwoju wskazują na specyficzność tego procesu już na poziomie wsi. Daje to przyczynek do zastanowienia się, czy interpretacja określonych praktyk rozwoju obszarów wiejskich rzeczywiście może się różnić w zależności od przyjętej jednostki przestrzennej analizy. Empiryczna weryfikacja tej tezy na przykładzie aktywności społeczności lokalnych w programie odnowy wsi w województwie wielkopolskim była głównym celem pracy. Zastosowano w niej analizę hot spot, która opiera się na metodach statystyki przestrzennej. Dyskusja wykorzystania narzędzi GIS, pozwalających na przeprowadzenie tej analizy, w badaniach nad rozwojem obszarów wiejskich była drugim celem pracy. Trzecim zaś była kontrybucja do stanu wiedzy na temat rozwoju obszarów wiejskich realizowanego poza polityką Unii Europejskiej. Najważniejszym wnioskiem z przeprowadzonych badań jest to, że społeczności najbardziej aktywne tworzą skupiska, które stanowią specyficzną formę sieci powiązań, a ich istnienie jest niezależne od przebiegu granic administracyjnych obszarów wiejskich. Na aktywność tę decydujący wpływ mają jednocześnie efekt sąsiedztwa i bliskość poznawcza. Ponadto zidentyfikowano trudności w zastosowaniu wspomnianych narzędzi – problem kwantyfikacji zjawisk społecznych oraz dobór parametrów samej analizy statystyczno-przestrzennej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
LITERATURA
Andersson T., Serger S.S., Sörvik J., Hansson E.W. 2004. The Cluster Policies Whitebook. International Organisation for Knowledge Economy and Enterprise Development.
Anselin L., Cohen J., Cook D., Gorr W., Tita G. 2000. Spatial analyses of crime. W: D. Duffee (ed.), Measurement and Analysis of Crime and Justice (s. 213–262). Rockville: NCJRS.
Babbie E. 2004. Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Baldock D., Dwyer J., Lowe P., Petersen J.E., Ward N. 2001. The Nature of Rural Development: Towards a Sustainable Integrated Rural Policy in Europe. London: Institute for European Environmental Policy.
Bivand R. 1980. Autokorelacja przestrzenna a metody analizy statystycznej w geografii. W: Z. Chojnicki (red.), Analiza regresji w geografii (s. 23–38). Poznań: PWN.
Boschma R.A. 2005. Proximity and Innovation: A Critical Assessment. Regional Studies 39(1), 61–74. https://doi.org/10.1080/0034340052000320887
Brennan M.A., Flint C.G., Luloff A.E. 2009. Bringing Together Local Culture and Rural Development: Findings from Ireland, Pennsylvania and Alaska. Sociologia Ruralis 49(1), 97–112. https://doi.org/10.1111/j.1467-9523.2008.00471.x
Chigbu U.E. 2012. Village renewal as an instrument of rural development: evidence from Weyarn, Germany. Community Development 43(2), 209–224. https://doi.org/10.1080/15575330.2011.575231
Deakin R.E., Bird S.C., Grenfell R.I. 2002. The Centroid? Where would you like it to be be? Cartography 31(2), 153–167. https://doi.org/10.1080/00690805.2002.9714213
Dmochowska-Dudek K., Bednarek-Szczepańska M. 2018. A profile of the Polish rural NIMBYist. Journal of Rural Studies 58, 52–66. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2017.12.025
Ellis F., Biggs S. 2001. Evolving Themes in Rural Development 1950s–2000s. Development Policy Review 19(4), 437–448. https://doi.org/10.1111/1467-7679.00143
Erden H., Kaya I.A., Öcal M. 2015. Rural development studies and geographical information systems. Istanbul: 2015 Fourth International Conference on Agro-Geoinformatics. https://doi.org/10.1109/Agro-Geoinformatics.2015.7248097
European Network for Rural Development, 2018. Smart Villages. Revitalising Rural Services. EU Rural Review, 26. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Faulconbridge J. 2009. Clusters. W: D. Gregory, R. Johnston, G. Pratt, M.J. Watts, S. Whatmore (eds.), The Dictionary of Human Geography (s. 91–92). Chichester: Wiley-Blackwell.
Felson M., Cohen L.E. 1980. Human ecology and crime: A routine activity approach. Human Ecology 8(4), 389–405. https://doi.org/10.1007/BF01561001
Flyn A., Marsden T.K. 1995. Guest editorial. Environment and Planning A: Economy and Space 27(8), 1180–1192. https://doi.org/10.1068/a271180
Fuchs S. 2001. Against Essentialism. A Theory of Culture and Society. Harvard: Harvard University Press. https://doi.org/10.4159/9780674037410
Furmankiewicz M., Thompson N., Zielińska M. 2010. Area-based partnerships in rural Poland: The post-accession experience. Journal of Rural Studies 26(1), 52–62. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2009.05.001
Getis A., Ord J.K. 1992. The analysis of spatial association by use of distance statistics. Geographical Analysis 24(3), 189–206. https://doi.org/10.1111/j.1538-4632.1992.tb00261.x
Goodchild M.F., Haining R.P., Wise S. 1992. Integrating GIS and spatial analysis: problems and possibilities. International Journal of Geographical Information Systems 6(5), 407–423. https://doi.org/10.1080/02693799208901923
Griffiths E. 2011. Geographic Information Systems (GIS) and spatial analysis. W: M. Williams, W.P. Vogt (eds.), The SAGE Handbook of Innovation in Social Research and Methods (s. 442–464). London: SAGE. https://doi.org/10.4135/9781446268261.n25
Halfacree K. 2006. Rural space: Constructing a three-fold architecture. W: P. Cloke, T. Marsden, P. Mooney (eds.), Handbook of Rural Studies (s. 44–62). London: SAGE. https://doi.org/10.4135/9781848608016.n4
Heikkila E. 1998. GIS is Dead; Long Live GIS! Journal of the American Planning Association 64(3), 350–360. https://doi.org/10.1080/01944369808975991
Hodge I., Midmore P. 2008. Models of Rural Development and Approaches To Analysis Evaluation And Decision-Making. Économie rurale 307, 23–38. https://doi.org/10.4000/economierurale.406
Hoggart K., Black R., Buller H. 1995. Rural Europe. Identity and Change. London: Routledge.
Huttner N. 2013. Entwicklung ländlicher Kommunen. Wenn Bürger Beteiligung ernst nehmen. Organisationsberatung, Supervision, Coaching 20, 23–34. https://doi.org/10.1007/s11613-013-0309-1
Idziak W., Wilczyński R. 2013. Odnowa wsi. Przestrzeń, ludzie, działania. Warszawa: Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA.
Ilbery B. (ed.). 1998. The Geography of Rural Change. London: Pearson Education Limited.
Kitchin R.M. 1994. Cognitive maps: What are they and why study them? Journal of Environmental Psychology 14(1), 1–19. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(05)80194-X
Kłodziński M. 2006. Aktywizacja społeczno-gospodarcza gmin wiejskich i małych miast. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Knickel K., Renting H. 2000. Methodological and Conceptual Issues in the Study of Multifunctionality and Rural Development. Sociologia Ruralis 40(4), 512–528. https://doi.org/10.1111/1467-9523.00164
Knievel M. 1997. Neue Länder – Neue Wege? Geistige Dorfentwicklung in Sachsen: Anspruch und Wirklichkeit. Münchener Geographische Hefte 75, 9–28.
Kołomycew A., Pawłowska A. 2013. Partnerstwa międzysektorowe w rozwoju obszarów wiejskich na przykładzie lokalnych grup działania w województwie podkarpackim. Studia Regionalne i Lokalne 2(25), 62–80.
Magel H. 2000. Village renewal – model for self-initiative and future orientation. Zeitschrift für Kulturtechnik und Landentwicklung 41(6), 274–278.
McArdle K. 2012. What makes a successful rural regeneration partnership? The views of successful partners and the importance of ethos for the community development professional. Community Development 43(3), 333–345. https://doi.org/10.1080/15575330.2011.621211
McAreavey R. 2006. Getting Close to the Action: The Micro‐Politics of Rural Development. Sociologia Ruralis 46(2), 85–103. https://doi.org/10.1111/j.1467-9523.2006.00407.x
Michałowska E. 2008. Syndrom NIMBY jako przykład samoorganizacji społecznej na poziomie lokalnym. Studia Regionalne i Lokalne 1(38), 60–80.
Mitchell A. 2005. The ESRI Guide to GIS Analysis (Vol. 2). Redlands: ESRI Press.
Mordwa S. 2013. Zastosowanie GIS w badaniach przestępczości. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica (14), 77–92.
Morris A. 1998. Geography and Development. London: UCL Press.
Moseley M. 2003. Rural Development: Principles and Practice. London: SAGE.
Murdoch J. 2000. Networks – a new paradigm of rural development? Journal of Rural Studies 16(4), 407–419. https://doi.org/10.1016/S0743-0167(00)00022-X
Murdoch J. 2006. Post-structuralist Geography. A Guide to Relational Space. London: SAGE.
Murray M., Dunn L. 1995. Capacity building for rural development in the United States. Journal of Rural Studies 11(1), 89–97. https://doi.org/10.1016/0743-0167(94)00056-F
Naldi L., Nilsson P., Westlund H., Wixe S. 2015. What is smart rural development? Journal of Rural Studies 40, 90–101. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2015.06.006
Nooteboom B. 2000. Learning and Innovation in Organizations and Economies. Oxford: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199241002.001.0001
OECD, 2006. The New Rural Paradigm: Policies and Governance. Paris.
Pałka-Łebek E., Brambert P. 2018. Innowacyjność w gospodarstwach agroturystycznych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica (32), 125–138. https://doi.org/10.18778/1508-1117.32.07
Pieczonka J. 2018. Aktywność sołectw wspierających rozwój społeczny w ramach Programu Odnowy Wsi w latach 2013–2015. Studia Obszarów Wiejskich 52, 63–75. https://doi.org/10.7163/SOW.52.5
Ploeg J.D. van der, Renting H. 2000. Impact and Potential: A Comparative Review of European Rural Development Practices. Sociologia Ruralis 40(4), 529–543. https://doi.org/10.1111/1467-9523.00165
Ploeg J.D. van der, Renting H., Brunori G., Knickel K., Mannion J., …, Ventura F. 2000. Rural Development: From Practices and Policies towards Theory. Sociologia Ruralis 40(4), 391–408. https://doi.org/10.1111/1467-9523.00156
Ploeg J.D. van der, Ye J., Schneider S. 2015. Rural Development: Actors and Practices. W: P. Milone, F. Vantura, J. Ye (eds.), Constructing a New Framework for Rural Development (s. 17–30). Bingley: Emerald Publishing. https://doi.org/10.1108/S1057-192220150000022001
Ray Ch. 2000. Endogenous socio-economic development in the European Union? Issues of evaluation. Journal of Rural Studies 16(4), 447–458. https://doi.org/10.1016/S0743-0167(00)00012-7
Rice S. 2010. Sampling in geography. W: N. Clifford, S. French, G. Valentine (eds.), Key Methods in Geography (s. 230–252). London: SAGE.
Rosner A., Stanny M. 2014. Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap I: Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich w 2010 roku. Warszawa: Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Sánchez-Martín J.M., Rengifo-Gallego J.I., Blas-Morato R. 2019. Hot Spot Analysis versus Cluster and Outlier Analysis: An Enquiry into the Grouping of Rural Accommodation in Extremadura (Spain). International Journal of Geoinformation 8(4), 176–203. https://doi.org/10.3390/ijgi8040176
Scott L.M., Janikas M.V. 2009. Spatial Statistics in ArcGIS. W: M.M. Fischer, A. Getis (eds.), Handbook of Applied Spatial Analysis (s. 27–41). Berlin: Springer-Verlag. https://doi.org/10.1007/978-3-642-03647-7_2
Shortall S. 2008. Are rural development programmes socially inclusive? Social inclusion, civic engagement, participation, and social capital: Exploring the differences. Journal of Rural Studies 24(4), 450–457. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2008.01.001
Stanny M. 2013. Zasoby lokalne jako czynniki rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. W: M. Stanny (red.), Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju obszarów wiejskich w Polsce (s. 213–262). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Storey D. 1999. Issues of Integration, Participation and Empowerment in Rural Development: The Case of LEADER in the Republic of Ireland. Journal of Rural Studies 15(3), 307–315. https://doi.org/10.1016/S0743-0167(98)00073-4
Terluin I.J. 2003. Differences in economic development in rural regions of advanced countries: An overview and critical analysis of theories. Journal of Rural Studies 19(3), 327–344. https://doi.org/10.1016/S0743-0167(02)00071-2
Ungar S. 2005. Cognitive maps. W: R.W. Caves (ed.), Encyclopedia of the City (s. 79). London: Routledge.
Ventura F., Brunori G., Milone P., Berti G. 2008. The rural web: A synthesis. W: J.D. van der Ploeg, T. Marsden (eds.), Unfolding Webs: The Dynamics of Regional Rural Development (s. 149–174). Assen: Van Gorcum.
Visvizi A., Lytras M. 2018. Rescaling and refocusing smart cities research: from mega cities to smart villages. Journal of Science and Technology Policy Management 9(2), 134–145. https://doi.org/10.1108/JSTPM-02-2018-0020
Wielkopolska Odnowa Wsi 2013–2020. Załącznik do uchwały nr IV/88/2015 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 23 lutego 2015 roku. Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Wieruszewska M. 1992. Wstęp. W: M. Wieruszewska (red.), Odnowa wsi. Między mitem a nadzieją (s. 158–177). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk.
Wilczyński R. 2003. Odnowa wsi perspektywą rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Poznań: Fundacja Fundusz Współpracy – Program Agro-Info, Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich Oddział w Poznaniu.
Wilson O.J. 1999. Village renewal and rural development in the former German Democratic Republic. GeoJournal 46, 247–255.
Wiskerke J.S.C., Ploeg J.D. van der 2004. Seeds of Transition: Essays on Novelty Production, Niches and Regimes in Agriculture. Assen: Van Gorcum.
Wolski O. 2017. Specyfika wojewódzkich programów odnowy wsi w Polsce w kontekście literatury naukowej dotyczącej odnowy. Studia Obszarów Wiejskich 48, 51–73.
Wolski O., Wójcik M. 2019. Smart Villages Revisited: Conceptual Background and New Challenges at the Local Level. W: A. Visvizi, M.D. Lytras., G. Mudri (eds.), Smart Villages in the EU and Beyond (s. 29–48). Bingley: Emerald Publishing. https://doi.org/10.1108/978-1-78769-845-120191004
Woods M. 2005. Rural Geography: Processes, Responses and Experiences in Rural Restructuring. London: SAGE.
Woods M. 2009. Rural Geography. W: R. Kitchin, N. Thrift (eds.), International Encyclopedia of Human Geography (s. 429–441). Amsterdam–Oxford: Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-008044910-4.00900-7
Wójcik M. 2014. Obszary versus miejsca, czyli o przestrzennych formach interpretacji przemian polskiej wsi. Studia Obszarów Wiejskich 34, 9–22.
Wójcik M., Czapiewski K., Jeziorska-Biel P. 2019. Between words: A generational discussion about farming knowledge sources. Journal of Rural Studies 67, 130–141. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2019.02.024
Zajda K. 2017. Wdrażanie innowacji społecznych przez wiejskie organizacje pozarządowe. Wieś i Rolnictwo 4(177), 97–114.
Zhu X. 2016. GIS for Environmental Applications: A Practical Approach. London: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203383124
NETOGRAFIA
ESRI, 2018. How To: Calculate feature centroids. Online: https://support.esri.com/en/technical-article/000011754 (dostęp: 6.05.2020).
ESRI, 2019. Modeling spatial relationships. Online: https://pro.arcgis.com/en/pro-app/tool-reference/spatial-statistics/modeling-spatial-relationships.htm (dostęp: 23.01.2020).
Faber J.W., Sharkey P. 2015. Neighborhood effects. Online: www.sciencedirect.com/topics/computer-science/neighborhood-effect (dostęp: 26.01.2020).
Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Dane z państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju – PRG. Online: www.gugik.gov.pl/pzgik/dane-bez-oplat/dane-z-panstwowego-rejestru-granic-i-powierzchni-jednostek-podzialow-terytorialnych-kraju-prg (dostęp: 20.01.2020).
Goszczyński W., Kamiński R., Knieć W., Woźniak A. 2013. Diagnoza rozwoju organizacji pozarządowych działających na obszarach wiejskich: Wyniki badań w projekcie „Dobry start”. Online: http://faow.org.pl/wp-content/uploads/2013/06/Diagnoza%20-%20blok%20-%20dp%20-%202013-06-06.pdf (dostęp: 23.01.2020).
Mayhew S. 2005. Spatial Analysis & Modelling. Online: https://researchguides.dartmouth.edu/gis/spatialanalysis (dostęp: 20.12.2019).
Miró F. 2014. Routine Activity Theory. Online: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/9781118517390.wbetc198 (dostęp: 23.01.2020).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2020.75.0.37-67
Data publikacji: 2020-05-12 16:07:00
Data złożenia artykułu: 2020-01-27 17:14:06
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Oskar Wolski
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.