Treści eschatologiczne w epitafiach ze starego cmentarza żydowskiego w Lublinie

Streszczenie w języku polskim

Podstawą źródłową niniejszego opracowania jest zbiór 283 epitafiów hebrajskich ze starego cmentarza żydowskiego w Lublinie, z lat 1541–1830 (od najstarszej znanej inskrypcji do czasu zamknięcia tej nekropoli), zebranych przez autora z nagrobków zachowanych oraz niezachowanych, w tym znanych tylko z fotografii oraz z odpisów wykonanych przez różnych badaczy od drugiej połowy XIX w. Na wstępie autor w dużym skrócie przybliża koncepcje eschatologiczne, jakie ukształtowały się w judaizmie przez tysiąclecia oraz przywołuje związaną z tym terminologię, która stosowana jest w epitafiach. Następnie przeprowadza analizę treści eschatologicznych z omawianego zbioru epitafiów, wydzielając takie kategorie jak: 1) zgon, 2) pośmiertne losy ciała, 3) losy duszy po śmierci ciała, 4) wstawiennictwo, 5) czasy ostateczne, 6) pamięć o zmarłym, 7) pocieszenie, 8) pojmowanie wieczności, 9) określenia nieba, Boga i jego posłańców. Przy analizie poszczególnych pojęć w obrębie powyższych kategorii zwraca uwagę na ich genezę, frekwencję użycia w obrębie omawianej grupy epitafiów, znaczenie dosłowne bądź kontekstualne, przy czym przywołuje przykłady ich zastosowania w kontekście fraz z epitafiów. W konkluzji stwierdza, że autorzy epitafiów czerpali wątki zawierające treści eschatologiczne z różnych źródeł – począwszy od Biblii, przez literaturę rabiniczną (zwłaszcza Talmud), modlitwy, a skończywszy na dziełach kabalistycznych. Zauważa również, że dominują te ostatnie i to w wersji spopularyzowanej w społeczeństwie.