Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Dialektyka czasu i przestrzeni a kondycja duchowa „ja” lirycznego w wierszu Мне что ни ночь – то море бреда… Warłama Szałamowa
Streszczenie w języku polskim
W artykule poddano refleksji poezję Warłama Szałamowa, która w dalszym ciągu pozostaje na marginesie zainteresowań literaturoznawców badających twórczość autora Opowiadań kołymskich. Zanalizowana została kategoria czasu oraz przestrzeni w wierszu Мне что ни ночь – то море бреда… z cyklu Torba listonosza (Сумка почтальона). W toku badań poszczególnych motywów, z uwzględnieniem kontekstu historycznego (Gułag Anne Applebaum) oraz literackiego (Jeden dzień Iwana Denisowicza Aleksandra Sołżenicyna, Inny świat Gustawa Herlinga-Grudzińskiego), a także refleksji teoretyczno-literackiej i filozoficznej (Michaiła Bachtin, Jurija Łotman, Henriego Bergson, Gastona Bachelard, Gilberta Duranda) wykazano, że utwór jest w istocie obrazem poetyckim, w którym istotną rolę odgrywają elementy akwatyczne. Obraz ten jest metaforą kondycji człowieka w rzeczywistości łagrowej. Analiza kategorii czasu oraz przestrzeni tworzących kilka chronotopów wykazała, że kondycja człowieka w każdym z nich jest zróżnicowana; jest determinowana przez dwa zasadnicze czynniki: wspomnienia (przeszłość) i wewnętrzną siłę witalną (ukierunkowanie ku przyszłości).
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Башляр Г., Вода и грезы, пер. Б. Скуратова, Москва 1998.
Бердяев Н., Самопознание, Санкт-Петербург 2012.
Бедяев Н., Судьба человека в современном мире, [online]. Dostępny w internecie: http://www.vehi.net/berdyaev/sudbache/01.html [dostęp: 14 października 2017].
Иванов В., Поэзия Шаламова, [online]. Dostępny w internecie: https://shalamov.ru/research/175/ [dostęp: 14 października 2017].
Кротова Д., Лирика В. Шаламова. Восприятие жизни как целостности, „Вестник Московского государственного областного университета. Серия: Русская филология” 2016, № 3, s. 70–78.
Кротова Д., Тема памяти в лирике В. Шаламова, [online]. Dostępny w internecie: https://shalamov.ru/research/304/ [dostęp: 14 października 2017].
Лотман Ю.М., Внутри мыслящих миров, [w:] Idem, Семоисфера, Санкт-Петербург 2010, s. 150-390
Ожегов С.И., Шведова Н.Ю., Толковый словарь русского языка, Москва 2006.
Пинковский В., Поэзия Варлама Шаламова, [w:] В. Шаламов, Колымские тетради, Магадан 2004, s. 3–16.
Спивак Р., Понятие »мусор« в русском символизме и акмеизме, „Studia Litteraria Polono-Slavica” 1999, nr 4, s. 239–247.
Шаламов В., »Мне что ни ночь – то море бреда...«, [w:] Idem, Собрание сочинений в шести томах + том седьмой, дополнительный, т. 3, сост., подгот. текста, прим. И. Сиротинская, Москва 2013, s. 85–86.
Шаламов В., Большие пожары, [w:] Idem, Собрание сочинений в шести томах + том седьмой, дополнительный, т. 4, сост., подгот. текста, прим. И. Сиротинская, Москва 2013, s. 553–557.
Шаламов В., Кое-что о моих стихах, [w:] Idem, Собрание сочинений в шести томах + том седьмой, дополнительный, т. 5, сост., подгот. текста, прим. И. Сиротинская, Москва 2013, s. 95–112.
Шаламов В., Четвертая Вологда, [w:] Idem, Собрание сочинений в шести томах + том седьмой, дополнительный, т. 4, сост., подгот. текста, прим. И. Сиротинская, Москва 2013, s. 5–148.
Apanowicz F., „Nowa proza” Warłama Szałamowa. Problemy wypowiedzi artystycznej, Gdańsk 1996.
Applebaum A., Gułag, przeł. J. Urbański, Warszawa 2011.
Bergson H., Pamięć, czyli współistniejące stopnie trwania, [w:] Idem, Pamięć i życie, wyb. G. Deleuze, przeł. A. Szczepańska, Warszawa 1988, s. 40–75.
Buczyńska-Garewicz H., Metafizyczne rozważania o czasie. Idea czasu w filozofii i literaturze, Kraków 2003.
Cymborska-Leboda M., Что »чисто« и что подлежит »очищению« у русских символистов, „Studia Litte-raria Polono-Slavica” 1999, nr 4, s. 249–251.
Durand G., Zstępowanie i puchar, przeł. K. Falicka, [w:] Idem, Potęga świata wyobrażeń, czyli archetypologia według Gilberta Duranda, red. K. Falicka, przeł. K. Falicka [et al.], Lublin 2002, s. 97–131.
Eliade M., Sacrum i profanum, przeł. R. Reszke, Warszawa 1999.
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, przeł. W. Zakrzewska [et al.], Warszawa 1990.
Herling-Grudziński G., Inny świat, Warszawa 2000.
Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2012.
Kulikowska M., В.Т. Шаламов, Собрание сочинений в шести томах (+том седьмой, дополнительный), сост., подгот. текста, вступ. ст., прим. И. Сиротинской, Москва: Книжный Клуб Книговек, 2013, сс. 3856 (recenzja), „Slavia Orientalis” 2015, nr 3, s. 641–644.
Łotman J., O specyfice świata artystycznego, [w:] Idem, Struktura tekstu artystycznego, przeł. A. Tanalska, Warszawa 1984, s. 348–357.
Maciejewski M., Poetyka – gatunek – obraz. W kręgu poezji romantycznej, Wrocław [et al.] 1977.
Platon, Państwo, przeł. W. Witwicki, Kęty 2009.
Sławiński J., O kategorii podmiotu lirycznego, [w:] Wiersz i poezja. Konferencja teoretycznoliteracka w Pcimiu, red. J. Trzynadlowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966, s. 78–90.
Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Pi-śmie Świętym, red. L. Ryken, J.C. Wilhoit, T. Longman III, Warszawa 2003.
Sołżenicyn A., Jeden dzień Iwana Denisowicza, przeł. W. Dąbrowski, I. Lewandowska [w:] Idem, Jeden dzień Iwana Denisowicza i inne opowiadania, przeł. W. Dąbrowski [et al.], Poznań 2010, s. 5–127.
Sucharski T., Dostojewski Herlinga Grudzińskiego, Lublin 2002.
Szałamow W., Wiersze, przeł. L. Engelking, A. Ziemny, „Literatura na Świecie” 1988, nr 3, s. 214–223.
Tresidder J., Słownik symboli, przeł. B. Stokłosa, Warszawa 2005.
Uspienski B., Krzyż i koło. Z historii symboliki chrześcijańskiej, przeł. B. Żyłko, Gdańsk 2010.
Tarkowska J., Logika zmartwychwstania, Poetyka poezji łagrowej Warłama Szałamowa, [w:] Literatura – Mit – Sacrum – Kultura, Rossica Lublinensia I, red. M. Cymborska-Leboda, W. Kowalczyk, Lublin 2000, s. 133–146.
Chandler R., The poetry of Varlam Shalamov (1907–82), [online]. Dostępny w internecie: https://shalamov.ru/en/research/229/ [dostęp: 14 października 2017].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ah.2017.8.153
Data publikacji: 2018-08-20 13:20:42
Data złożenia artykułu: 2017-10-16 05:12:52
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2018 Małgorzata Kulikowska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.